Μπαχαρικά και αστρονομία: ένα αλλιώτικο μάθημα φυσικής

Ένα από τα πιο ωραία μαθήματα που διδάχτηκα στο πανεπιστήμιο ήταν η «Διδακτική των Φυσικών Επιστημών». Με λίγα λόγια, το πώς να διδάξεις τη φυσική στα μικρά παιδιά…

Αυτό που διαρκώς μας έλεγαν οι καθηγητές μας ήταν οτι το μάθημα της Φυσικής θα πρέπει να πηγάζει από την καθημερινή ζωή, από τις εμπειρίες των παιδιών. Όσα άκουσα σ’αυτά τα μαθήματα άλλαξαν πραγματικά την αντίληψή μου γι” αυτό το αντικείμενο. Για μένα η Φυσική ήταν ένα μάθημα συνδεδεμένο με πειράματα, συχνά βαρετά, κι αργότερα με ασκήσεις και προβλήματα που μόνο ευχάριστα δεν ήταν.

Σήμερα θα σας δείξω ένα σχέδιο μαθήματος που έχει να κάνει με την αστρονομία και τα.. μπαχαρικά. Τι σχέση έχουν αυτά τα δύο; Φαινομενικά καμία. Η αστρονομία όμως κρύβει μέσα της τη λέξη γαστρονομία κι αυτές οι δύο συνδυάστηκαν πολύ όμορφα σε ένα απόσπασμα της ταινίας «Πολίτικη κουζίνα». Σ’αυτό το απόσπασμα βασίζεται και το σχέδιο μαθήματος που θα σας παρουσιάσω εδώ.

Στο παραπάνω βίντεο, διάρκειας δύο λεπτών, ο παππούς κάθεται με τον εγγονό του σε ένα τραπέζι και του κάνει μάθημα αστρονομίας και γαστρονομίας ταυτόχρονα, με αφορμή τα μπαχαρικά που υπάρχουν στο κατάστημά του. Μιλούν για τον ήλιο, που τον παρομοιάζουν με πιπέρι, για τον Ερμή, για την Αφροδίτη, που είναι πικρή και γλυκιά σαν την κανέλα, για τη γη μας που μοιάζει με το αλάτι.

Οι δραστηριότητες που προτείνονται είναι οι εξής:

-τα παιδιά παρακολουθούν το απόσπασμα αυτό, αρχικά χωρίς παύση. Έπειτα το ξαναβλέπουν, αυτή τη φορά με παύσεις, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες διευκρινίσεις και σχόλια.
-Στη συνέχεια γίνεται μια συζήτηση μέσα στην τάξη σχετικά με το ηλιακό μας σύστημα. Ποιοι πλανήτες αναφέρθηκαν στην ταινία; Τι γνωρίζουν γι” αυτούς; Πού αλλού έχουν ξανακούσει αυτά τα ονόματα (μυθολογία); Ποιοι είναι οι υπόλοιποι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος;

-Αφού διαπιστώσουμε τι γνωρίζουν τα ίδια τα παιδιά, μπορούμε να τους δώσουμε κι εμείς κάποιες επιπλέον πληροφορίες για τον κάθε πλανήτη, όπως για παράδειγμα φωτογραφίες από δορυφόρους ή να τους ζητήσουμε να ψάξουν μόνα τους στο διαδίκτυο, αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα.

-Μπορούμε να κατασκευάσουμε τους πλανήτες από πεπιεσμένο χαρτί (τεχνική παπιέ μασέ) ή να τους ζωγραφίσουμε σε χαρτόνια.

-Για να γίνει η σύνδεση της αστρονομίας με τη γαστρονομία, φέρνουμε στην τάξη πολλά και διαφορετικά μπαχαρικά. Τα τοποθετούμε σε προσβάσιμη θέση και αφήνουμε τα παιδιά να τα περιεργαστούν, να τα μυρίσουν, να τα γευτούν. Τους ζητάμε να ονομάσουν όποια γνωρίζουν, να εντοπίσουν αυτά που αναφέρθηκαν στην ταινία, να περιγράψουν την υφή τους, τη γεύση τους. Συζητάμε επίσης για το πού και πώς χρησιμοποιούνται αυτά τα μπαχαρικά. Τα έχουν σπίτι τους;

-Φτιάχνουμε το δικό μας κολάζ πλανητών- μπαχαρικών. Διαλέγουμε ένα μπαχαρικό για κάθε πλανήτη και λέμε γιατί κάναμε αυτή την επιλογή.

Όσο μεγαλύτερα είναι τα παιδιά, τόσο περισσότερες πληροφορίες μπορεί να προκύψουν για το ηλιακό σύστημα. Προσαρμόζουμε τις δραστηριότητές μας ανάλογα με την τάξη μας.

Κι έτσι για να θυμόμαστε πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν οι αισθήσεις στη μάθηση, με βάση την έρευνα του Treichler το 1967:

Ένας άνθρωπος μαθαίνει 10% μέσω της γεύσης, 1,5% μέσω της αφής, 3,5% μέσω της όσφρησης, 11% μέσω της ακοής, 83% μέσω της όρασης και θυμάται το 10% από αυτά που διάβασε, το 20% από αυτά που άκουσε, το 30% από αυτά που είδε, το 50% από αυτά που είδε και άκουσε, το 70% από αυτά που είπε όταν συνομιλούσε με άλλους και το 90% από αυτά που είπε κάνοντας κάτι.

>Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, να ενσωματώνουμε όλες τις αισθήσεις στη μαθησιακή διαδικασία κι όχι μόνο την όραση και την ακοή.

<

Το παραπάνω σχέδιο μαθήματος δημοσιεύτηκε αρχικά στην ιστοσελίδα της καθηγήτριάς μου, της κ. Σέρογλου. Μπορείτε να την επισκεφθείτε κάνοντας κλικ εδώ, υπάρχει πλούσιο υλικό για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών που πιστεύω πως θα σας φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο.